« ۲۳ اردیبهشت ماه و ۲۲ مهر به عنوان‌ دو روز جهانی حفاظت از پرندگان مهاجر در سال ۱۴۰۲ نامگذاری شده است»
روز جهانی پرندگان مهاجر امسال بر موضوع آب و اهمیت آن برای پرندگان مهاجر تمرکز خواهد کرد. اکثریت قریب به اتفاق پرندگان مهاجر در طول چرخه زندگی خود به اکوسیستم های آبی متکی هستند. تالاب‌های داخلی و ساحلی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، نهرها، مرداب‌ها و برکه‌ها همگی برای تغذیه، آشامیدن یا لانه‌سازی و همچنین مکان‌هایی برای استراحت و تغذیه در طول سفرهای طولانی‌شان حیاتی هستند.
متأسفانه، اکوسیستم‌های آبی در سراسر جهان به طور فزاینده‌ای در معرض تهدید قرار می‌گیرند و همچنین پرندگان مهاجری که به آن‌ها وابسته هستند، در حال تهدید هستند. افزایش تقاضای انسان برای آب، همچنین آلودگی و تغییرات آب و هوایی، دخالت های سود جویانه و بهره کشانه از سرزمین تأثیر مستقیمی بر دسترسی به آب سالم و وضعیت حفاظتی بسیاری از پرندگان مهاجر دارد. کمپین روز جهانی پرندگان مهاجر امسال اهمیت آب را برای پرندگان مهاجر برجسته می‌کند و اقدامات کلیدی برای حفاظت از منابع آبی و اکوسیستم‌های آبی را شناسایی می‌کند.

سیامک صدیقی: با بوی لهیده همراه، می افتد توی سرازیری کُند حافظ و تریلی را در بامداد خیابان های تهران، پیش می برد. چشم های خواب زده راننده در تمامی این مسیر تکراری شبانه و در میانه تنهایی و سکوت فقط آرادکوه را می بیند که ۴۰ کیلومتر آن سوتر برای چند هزار تن زباله هر روزه دهان باز کرده است. تریلی، زباله بار زده است و بوی پرپشت چسبناک از لابه لای ۶۵ تن محموله ناهنجار آن، آرام بیدار می شود و سر می خورد در هوای ملایم تهران. عقربه ها خودشان را به حوالی ساعت سه سحرگاه رسانده اند که عربده سرخوش چند جوان از یک سواری عجول، سکوت را از مسیر خواب آلود خیابان می گیرد و به سمت راننده خیز برمی دارد: چطوری آشغالی؟ سواری با همان شتاب دور می شود و این واژه کم حجم با تمام بی حرمتی دامن گیرش گره می خورد به چرخ های تریلی و گیر می کند به دالان های چسبناک گوش راننده… در سراسر مسیر تا خالی کردن زباله در آرادکوه و هفته های بعد با او همراه می شود و آن قدر با او می ماند که وقتی سوار تریلی اش می شوم، پیش از همه چیز این خاطره را با ترکیبی از ریشخند و بغض برایم تعریف می کند.

شمار چشمگیرکامیون‌های حمل زباله اولین چیزی است که حواس چشم ها را با خودش گلاویز می‌کند. کامیونهای ایسوزو دُم به دُم از در شمالی وارد میشوند و در همان مقدمه حضور برای وزن‌کشی روی باسکول میروند. ایسوزوهای شکم پر که اگر سنگینی زبالههاشان به عدد چهار و نیم تن تجاوز نکند، جواز ورود به سکوها را پیدا میکنند. اینجا و همراه با پسماندهای هممرز با تعفن، ایستگاه میانی انتقال پسماند بیهقی است؛ جایگاهی شامه آزار که یک فصل مهم از سفرنامه هر روزه زباله در آن ثبت میشود. نگهبان های ورودی ۲۰۰ بار ورود ایسوزوهای سرشناس شهر را تیک م یزنند تا حجم زباله روزانه به ۷۰۰ تن برسد. اینجا یکی از ۱۱ ایستگاه میانی پایتخت است که همگی نفسهای آخرشان را میکشند؛ نوآوری های روزگار مدرن و واخواهی های دوستداران زمین، سالهای بسیاری است که دست روی زباله گذاشته و حالا پایتخت به سمت بایگان یکردن ایستگاه های میانی و ایجاد مراکز تخصصی بازیافت (ام.آر.اف) رفته است.
راننده تریلی های زباله کش که تمامی شب های سال در تکراری محصور، مسیری ثابت را سه بار تا آرادکوه در جنوبی ترین نقطه تهران م رود و هر بار ۳۰ تن پسماند را با خودش همراه میکند. زباله ها راه می افتند به سمت آرادکوه؛ و ملازمت یک ساعته با همراهان بدبو آغاز م شود. توی اتاقک کابین شلختگی جنجال می کند؛ ظرف غذای نیم مانده شام و لیوا ن های قهوه- ماسیده بلاتکلیف همه جا رها شده اند. پلاستیک های تخمه و پوست های پراکنده آن، فلاسک خسته چای، قوطی کم جثه قهوه، چیپس های خانگی و میوه های قاچ شده.

« مرکز پردازش و دفع پسماند آرادکوه » یک تابلوی رنگ پریده ممتد است که تریلی سرش را به سوی ورودی آن خم میکند و به سمت بوی غلوشده گندید های میرود که تمام قد به پیشواز آمده است. اینجا منزلگاه هفت هزار تن زباله روزانه تهرانی هاست. سفرنامه آشغال با رسیدن به سکوی تخلیه به انتها میرسد و تریلی، بارش را میان زباله ها خالی میکند. لا به لای پشته های عظیم زباله، تریلی های دیگری هم می آیند و می روند و همگی دومین سفر تکراری امشبشان را به پایان برده اند. ابراهیم جایی در میانه بوی خی زبرداشته پوسیده، سیگار م یکشد؛ دو هزا رو ۹۲۰ شب زباله آورده است؛ معادل عدد حیر ت آور هش تهزا رو ۷۶۰ سفر به آرادکوه.

متن بالا بخشی از گزارش تهیه شده با عنوان “زباله کشی در هیاهوی خواب و خیابان های تکراری تهران” بود. متن کامل آن را می‌توانید در صفحه 10 روزنامه شرق چاپ 9 اردیبهشت 1402 بخوانید.

تالاب انزلی یکی از جاذبه‌های زیست‌محیطی شمال کشور است که در دهه‌های اخیر با مشکلات متعددی مانند ورود آلودگی‌ها، هجوم سنبل آبی و افزایش حجم رسوبات مواجه بوده است.
حوزه آبخیز این تالاب “دریایی – ساحلی” ۳ هزار و ۶۱۰ کیلومترمربع وسعت دارد. دست کم ۵۰ گونه ماهی در این تالاب شناسایی شده و بیش از ۱۰۰ هزار پرنده مهاجر آبزی، فقط در این تالاب زمستان گذرانی می‌کنند
در رابطه با پرندگان مهاجر، چند منطقه از نظر پذیرش آنها مشخص‌ شده است. هرکدام از آن‌ها وضعیت خاصی دارند. این مناطق عبارت‌اند از: منطقه مرکزی تالاب پرندگان، منطقه شمالی تالاب پرندگان، منطقه جنوبی تالاب پرندگان و منطقه غربی تالاب پرندگان.
برخی از مشکلاتی که باعث تهدید این تالاب شده‌اند عبارتند از:
– کاهش سطح آب در تالاب به دلیل کم‌آبی و تخریب منابع آبی
– آلودگی آب تالاب به دلیل دفع پساب‌های شهری و صنعتی
– تخریب مراتع و جنگل‌های اطراف تالاب
– شکار غیرمجاز پرندگان و ماهیان در تالاب
به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۹، سطح آب تالاب انزلی به حدی کاهش یافت که بیشتر از ۱۰۰ هکتار از این تالاب خشک شد. این موضوع باعث کاهش تعداد پرندگان مهاجر و حیات وحش در این منطقه شده است. برای نجات تالاب انزلی، باید از تلاش‌های جدی برای حفظ و احیای آن استفاده شود.