لایه ازن؛ لایه‌ای است که با جذب پرتو فرابنفش خورشید موجب ادامه زندگی روی کره زمین می‌شود و نابودی آن به منزله نابودی حیات تمام موجودات زمین است. از این رو سال‌ها است که مردم جهان کمابیش با این لایه محافظ و اهمیت آن آشنایی ‌پیدا کرده‌اند و به‌عنوان «ضد آفتاب طبیعی کره زمین» نیز از آن یاد می‌شود.
مولکول‌های ازن که خود تشکیل یافته از سه اتم اکسیژن و در ارتفاع ۱۸ تا ۵۰ کیلومتری از سطح زمین در لایه استراتوسفر پراکنده هستند می‌توانند اشعه فرابنفش خورشید را جذب کنند و مانع از رسیدن بیش از حد آن به سطح زمین، اقیانوس‌ها و جنگل‌ها شوند. پرتو فرابنفش خورشید آسیب‌های جدی به بدن، پوست و حیات انسان می‌رساند بنابراین اگر لایه ازن وجود نداشت، نظام حیات روی سیاره زمین نیز شکل نمی‌گرفت. با وجود اینکه لایه ازن از اهمیت بالایی برخوردار است انسان‌ها با تولیدات مواد مصنوعی در مکانیسم‌های طبیعی لایه‌های بالایی جو اختلالاتی ایجاد کرده‌اند که منجربه اتخاذ تصمیم‌های جهانی و بین‌المللی برای حفاظت از لایه ازن شده است این در حالیست که برخی عوامل طبیعی مانند فعالیت‌ آتشفشان‌ها نیز در تخریب و کاهش ضخامت لایه ازن نیز تاثیرگذار هستند.
یکی از مهم‌ترین آثار مخرب ایجاد حفره در لایه ازن، افزایش سرطان پوست در میان انسان‌ها است. در یک دوره‌ای تعداد مبتلایان به سرطان پوست به‌ویژه در کشورهایی مانند استرالیا که در مجاورت حفره ایجاد شده در لایه ازن قرار داشتند به‌شدت افزایش پیدا کرد همچنین تخریب لایه ازن و تابش پرتو فرابنفش خورشید می‌تواند باعث ابتلا به آب‌ مروارید چشمی، سرکوب «دی ان ای» (DNA)، از بین رفتن مواد غذایی دریایی از جمله «فیتوپلانکتون‌ها» ‌ و جنگل‌ها و کاهش کیفیت محصولات تولیدی انسان‌ها شود.

CFCها در دهه های گذشته به طور گسترده ای استفاده قرار گرفته اند و در اواخر دهه ۱۹۸۰ به اوج مصرف خود رسیدند . بسیاری از یخچال و فریزرها ، تهویه مطبوع و اسپری های تولید کف با انتشار این گاز دلیل افزایش مقدار کلر موجود در جو هستند. پس از رسیدن کلر به لایه ازن ، اشعه ماورا بنفش خورشید ، کلر را به ماده واکنشی تبدیل می کند که مولکول های ازن را از بین می برد. ترکیبات دیگری مانند برم نیز در تخریب لایه ازن نقش زیادی دارند. اگر سطح این مواد در جو طی سالها به شدت کاهش یابد ، سوراخ ازن در دهه های آینده کاملا بهبود می یابد
برای دست یابی به بهبود وضعیت لایه ازن، پروتکل مونترال ، توافق نامه بین المللی چ که برای رسیدگی به مشکل جهانی تخریب ازن شکل گرفت. این پروتکل در سال ۱۹۸۶ توسط بیش از ۷۰ کشور امضا شد. اهداف این توافق نامه کاهش تولید ۲۰% CFC تا ۱۹۹۳ و ۵۰٪ تا ۱۹۹۸ بود. از زمان امضای توافق نامه ، این اهداف تقویت شده است.
البته دهه ها طول می کشد تا مواد شیمیایی تخریب کننده ازن کاهش یابند اما در ترمیم لایه ازن پیشرفت زیادی داشته ایم و این اولین بار در تاریخ است که با همکاری جهانی به نتیجه مطلوب رسیده ایم.
ایران جزو کشورهای در حال توسعه است و موفق شده‌ استفاده از برخی گازهای مخرب لایه ازن مانند «کلروفلوئوروکربن‌ها» ‌ (CFC) را تا اول ژانویه ۲۰۱۰ میلادی در کشور حذف کند. پس از حذف استفاده از گازهای مخرب لایه ازن در ایران برخی از صنایع کشور به سراغ استفاده از گازهای جایگزینی رفتند که مخرب لایه ازن نباشد یا کمتر از گازهای پیشین مخرب لایه ازن باشد‌. اما با مطرح شدن مساله گرمایش جهانی مشخص شد که برخی از این گازهای جایگزین، با وجود اینکه مخرب لایه ازن نبودند یا به میزان کمتری باعث تخریب آن می‌شدند، اما دارای اثرات گلخانه‌ای شدیدی بودند که باعث گرم شدن سطح کره زمین می شدند.

نهم شهریورماه با نام یکی از جانوران زیبای ایرانی گره خورده است؛ «روز ملی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی»، جانداری که بیم از میان‌رفتن آن نگرانی سالیان دور همه‌ی دوست‌داران زیست‌بوم و حیات وحش کشور است.
یوزپلنگ ایرانی یا یوزپلنگ آسیایی به انگلیسی (Persian cheetah) نام علمی: Acinonyx jubatus venaticus))، سومین گربه‌سان آسیایی در حال از میان رفتن شناخته شده است و اکنون تنها ۴۰ قلاده از آن در ایران یافت می‌شود.
رویدادی تلخ که به مناسبتی ارزشمند انجامید
در نهم شهریورماه ۱۳۷۳ خورشیدی و در گرماگرم تابستان، یوزپلنگ ماده با سه توله‌اش برای نوشیدن آب راهی نخلستان‌های پیرامون بافق شد، در این میان شماری از مردم نا‌آگاه بومی (یا غیر بومی) یوزپلنگ بخت‌برگشته و توله‌هایش را محاصره می‌کنند و با سنگ‌ و چوب به جانشان می‌افتند، پس از مدتی مقاومت مادر شکسته می‌شود از حجمه‌ی ضربه‌های وارد شده فرار می‌کند و توله‌هایش گرفتار می‌شوند.
یکی از شاهدان، خود را به اداره محیط زیست بافق می‌رساند و ماموران محیط زیست را از این رویداد آگاه می‌کند. زمانی‌که ماموران به محل می‌رسند با لاشه‌ی بی‌جان یکی از توله‌ها روبه‌رو می‌شوند اما دو توله‌ی دیگر با وجود زخم‌های شدید زنده مانده بودند. توله‌های زخمی به یزد فرستاده می‌شوند ولی شدت آسیب‌های وارد آمده بر سر و روی یکی از توله‌ها به مرگ او در میانه‌ی راه می‌‌انجامد.
توله‌ی سومِ جان‌به‌در برده از جور روزگار در یزد به کمک دامپزشک درمان می‌شود و برای نجات از مرگ بلافاصله به تهران منتقل می‌شود.
و اما برپایه‌ی گزارش‌های محیط‌بانان بافق، ماده یوز نگران هر روز به نزدیکی شهر و نخلستان می‌آید تا توله‌های را جست‌وجو کند اما پس از یک هفته جست‌وجوی ناکام، دیگر در آنجا دیده نمی‌شود.
توله‌ی بازمانده، ماریتا نام گرفت و پس از مدتی بهبود یافت. ماریتا تا دی‌ماه ۱۳۸۲ خورشیدی، در پارک پردیسان تهران زندگی کرد و پس از نه سال ازمیان رفت. ماریتای نجات‌یافته و بازمانده‌‌ی آن رخداد تلخ به دلیل تنهایی و نبود جفت، هرگز نتوانست کمکی به از میان نرفتن یوزپلنگ‌‌ها بکند.
چند سال پس از مرگ ماریتا و در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، با ابتکار انجمن یوزپلنگ ایرانی و با توجه به اینکه یوزپلنگ از مهم‌ترین گونه‌های جانوریِ درمعرضِ انقراض در ایران است و در ایران نیاز به حفاظت دارد، نهم شهریورماه به یاد ماریتا و از دست دادن خانواده‌‌اش در آن رخداد تلخ به نام «روز ملی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی»، نام‌گذاری شد.
به‌گفته‌ی پایگاه خبری زیست آنلاین: «روز ملی یوزپلنگ ایرانی، را می‌توان یادآور پیشینه‌ی درخشان، همت بلند و مسوولیت سنگین ما ایرانیان دانست. ۹ شهریور به یادمان می‌آورد که ایران تنها کشور قاره‌ی کهن است که توانسته نسل یوزپلنگ آسیایی را زنده نگه دارد. ۹ شهریور یادآور پیمانی‌ست که برای حفاظت از واپسین بازمانده‌های این گونه ارزشمند با یکدیگر بستیم. ۹ شهریور به ما یادآوری می‌کند که برای حفظ این میراث طبیعی چه مسوولیت سنگینی در برابر خالق هستی و در برابر جهانیان داریم. ۹ شهریور وعده ما برای دست به دست هم دادن، هم‌پیمان شدن و یکی شدن برای حفاظت از نسل یوزپلنگ است». 
منبع: زیست آنلاین ، 8 شهریور 1397

در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳) بود که ۵ کشور ساحلی پیرامون خزر، کنوانسیون منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران را امضا کرده و در تاریخ ۱۲ آگوست ۲۰۰۶ برابر با ۲۱ مردادماه ۱۳۸۵ متعهد شدند تا مفاد این معاهده نامه را رعایت کنند و این روز را به عنوان یک واقعه مهم زیست محیطی جشن گرفتند.

خزر نام دریاچه ای با وسعت ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع است که طول سواحل آن به ۷۰۰۰ کیلومتر می رسد. کشورهای ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان این دریاچه را در برگرفته اند و همگی از مواهب آن استفاده می کنند.
آنچه که ارزش بسیاری به این دریاچه می بخشد حضور ۴۰۰ گونه آبزی در آن است که در میان آنها ماهیان خاویاری مهم ترین ساکنان این دریاچه به شمار می روند. البته همه چیز به همین جا ختم نمی شود و علاوه بر منابع زنده، خزر پس از خلیج فارس و سیبری، به لحاظ ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیربستر در مقام سوم قرار دارد و همین مسئله ارزش آن را چندین برابر می کند.
حدود ۱۵ میلیون سکنه حاشیه دریاچه، درآمد خود را از آن تامین می کنند و هزاران فرصت شغلی به واسطه ی وجود این دریاچه ایجاد شده است.
فک خزری مهمترین پستاندار خزر است که طول عمر حدودی ۳۰ سال دارد. در اواخر بهار، تابستان و اوایل پاییز در مناطق میانی و جنوبی که آب عمیق‌تر و سردتری دارد به سر می‌برد. در این فصل در آب‌های نزدیک به سواحل گیلان و مازندران، به‌خصوص در سواحل شرقی مانند میانکاله و بابلسر تعدادی فُک که فقط سرهایشان از آب بیرون است مشاهده می‌شوند. این جاندار بالغ روزانه دو تا سه کیلوگرم ماهی می خورد که سالانه حدود یک تن می شود.
دشمن طبیعی بچه‌ فک ها، عقاب‌ها هستند گاهی اوقات در نواحی شمال دریای خزر گرگ‌ها نیز فک‌ها را می‌کشند. همه ساله تعداد زیادی فُک در تورهای ویژه‌ی صید ماهیان خاویاری گرفتار می‌شوند. فُک‌های گرفتار شده یا خفه می‌شوند یا معمولاً‌به وسیله کارد بلندی که صیادان در شکم آنها فرو می‌کنند، یا با کوبیدن چکش به سرشان به قتل می‌رسند. تعداد زیادی از این فُک‌ها مرده یا نیمه جان در سواحل استان مازندران، به خصوص در منطقه میانکاله تا بابلسر، مشاهده می‌شوند. سالانه حدود ۵۰۰ فک در آب‌های ایران از این طریق کشته می‌شوند.