21 نوامبر روزجهانی شیلات است. تغییرات آب و هوایی و صید بی رویه و آلودگی شدید باعث شده که دریاها و اقیانوس‌ها که سهم عمده ای در امنیت غذایی جهانی دارند با مخاطره شدید تنوع زیستی و کاهش ذخائر مواجه شوند.
آبزی پروری و ماهیگیری در مقایسه معیشتی در جنگل‌های مانگرو یکی از مهمترین محورهای پایداری زیست دریایی است. در این بخش نیز زنان که در جوامع مبتنی بر شیلات در تمام مراحل تولید، فرآوری و توزیع ماهی حضور دارند با تبعیض جنسیتی مواجهند. اما پژوهش ها نشان داده که زنان همتی بلند در حفظ اکوسیستم‌های آبی در مناطق روستایی و ساحلی دارند.
هرچند زنان از اقتصادهای شیلاتی حذف شده اند اما نقش برجسته ای دراین حوزه جهان ایفا می کنند. در ایران نیز زنان تنها در بخش فرآوری و به صورت فصلی در کارگاهها حضور دارند فرصتهای ماهیگیری برای زنان بسیار محدود است.
یکی از اهداف مهم توسعه پایدار توانمندسازی زنان ساحل نشین برای تنوع بخشی به معیشت است.

🆔@RuralWomenIssues

جولیا هیل معروف به پروانه، فعال محیط زیست است که در اعتراض به طرح کمپانی‌های تولید چوب، برای قطع درختان جنگل سرخ کالیفرنیا، بیشتر از دو سال بر روی یکی از درختان زندگی کرد و حاضر به پایین آمدن نشد.
او یک درخت ۱۵۰۰ ساله به ارتفاع ۵۵ متر را انتخاب کرد و نام آن درخت را لونا گذاشته بود. جولیا مدت ۷۳۸ روز، از تاریخ ۱۰ سپتامبر ۱۹۹۷ تا ۱۸ دسامبر ۱۹۹۹ بالای درخت زندگی کرد و جان خودش را با جان لونا پیوند زد، جولیا هیل سرانجام با دریافت تعهد مبنی بر عدم قطع درختان، زندگی جنگلی خودش را خاتمه داد و به جامعه بازگشت.
او در این مدت به ندرت کف پا‌هایش را می‌شست چون شیرهٔ لونا باعث می‌شد پا‌هایش بهتر به ساقه‌ها بچسبد. جولیا بوسیله انرژی خورشید باطری تلفن همراهش را شارژ می‌کرد تا با رسانه‌ها مصاحبه کند. سایر فعالین به او غذا می رساندند و او بوسیله یک چراغ کوچک آشپزی می‌کرد. جولیا در طی این مدت هوای بسیار سرد زمستان، باران‌های شدید و بادهای تا سرعت ۶۴ کیلومتر و همچنین آزار و اذیت بوسیله پرواز هلیکوپتر بالای سر لونا و محاصره ده روزه توسط یک شرکت خصوصی امنیتی را تجربه کرد.
جولیا هیل با وجود مزاحمت های شرکت چوب بری و سختی و ناممکن به نظر رسیدن زندگی درجنگل آنهم روی درخت با این بلندی، نشان داد، انسانی که ارزش های مشخصی در زندگی خود انتخاب می کند، می تواند با توجه و حس عمیق تاثیر گذار شود.
جولبا از کودکی با طبیعت آشنا و رفیق شد. پدرش، مبلغ مذهبی بود، به همین دلیل او و خانواده‌اش مدام درحال سفر بودند؛ از این شهر، به آن شهر، از این روستا به آن روستا. آن‎ها در تمام سال‎های زندگیِ سفری‎شان، در یک کاروان زندگی می‎کردند و به طبیعت خیلی نزدیک بودند چون به دلیل شیوه خاص زیست‎شان فهمیده بودند طبیعت، خانه ‎شان است و چاره ‎ای ندارند جز احترام به آن. در سفری به جنگل، پروانه ه‎ا به سوی جولیا می‎ آیند، روی دستش می‎ نشینند و مدت زیادی از او جدا نمی‌شوند. این اتفاق برای دخترک، نشانه ای می‎ شود؛ طبیعت آمده‎ توی دست‌هایش، طبیعت به او اعتماد دارد. از آن به بعد، جولیای 10ساله بیشتر از قبل به حمایت و مراقبت از محیط اطرافش حساس می‎شود. اسمش را هم از «جولیا لوران هیل» به «جولیا باترفلای [به معنی پروانه] هیل» تغییر می‎دهد. مهم‎ترین فعالیت‎های جولیا بعد از جان به دربردن از یک سانحه رانندگی شروع می‎شود. 22سالگی، زمانی است که او از تصادفی سخت زنده بیرون می‎آید و بعدش راه می‎افتد توی جاده ‎های کالیفرنیا تا مراقب جنگل‎ها باشد. در یکی از این گشت‎ زنی‎ها جولیا تصمیم عجیب و مهمی می‎گیرد؛ او متوجه می‎شود یک شرکت راه‌سازی تصمیم به پاک تراشی (کندن درختان طوری که هیچ ریشه‎ای در زمین باقی نماند) تعدادی از جنگل‎ها کرده‎است. «لونا»، درخت 1500ساله 55متری درمعرض خطر را انتخاب می کند، از درخت بالا می‎رود، آن‎جا می‎ماند و رسالت بزرگ زندگی اش را به انجام می رساند.
جولیا هیل در کتاب میراث لونا، داستان یک درخت، یک زن و مبارزه‌ای برای حفظ جنگل سرخ را به تفضیل شرح داده است. او از مردم دعوت می‌کند تا از وضع اسفناک جنگل‌های باستانی و دیگر مسائل زیست محیطی آگاهی حاصل کنند.
داستان زندگی جولیا هیل به ما می آموزد که هر یک از انسان ها چگونه می توانند نسبت به مسایل زیست محیطی حساس باشند و در حفظ میراث طبیعی تاثیر گذار. کافی است لحظه ای به ذخایر طبیعی خود یعنی جنگل هیرکانی توجه کنیم و عمق فاجعه را با نابودی این درختان حس کنیم‌.🥺🥺

آبهای زیرزمینی از شکوه تا افول
عامل آب و آبیاری یکی از اصلی ترین کلیدهای فهم و درک جامعه روستایی ایران است. نظام آبیاری مجموعه از روابط تولیدی و اجتماعی پیچیده ای در روستاها رقم زده که تا به امروز نیز ادامه دارد. مطالعه تاریخ اجتماعی ایران نشان میدهد که انواع مالکیت تا قبل از اصلاحات ارضی شبکه پیچیده ای از روابط ایجاد کرده و تفاوتهای زیادی در عرف با هم داشتند، اما در همه این روابط « آب» محور وفاق اجتماعی و سازگاری مردم بوده و آنها با آب پیوند عاطفی و اجتماعی داشتند که آنها را برای ادامه حیات دور هم جمع کرده و با مشارکت جمعی مبتنی بر آب روزگار می گذراندند.
سیستم بنه یکی از قابل توجه ترین این وفاق اجتماعی و مشارکت اقتصادی بود. بنه یک نوع سازگاری با اقلیم و کم آبی در شرایط سخت فلات کم آب ایران بود ه و بیشتر در شرق ایران گسترش داشت.
مثلا سیستم بنه مبتنی بر مشارکت، همکاری و تنیدگی فرهنگی و خویشاوندی بود و سازگاری با کم آبی ایجاب می کرد که چنین سازماندهی شکل گیرد. چرا که نظام آبیاری طوری بود که به دلیل عدم دسترسی به فناوری هایی که آب را را راحت به مزارع برساند یا قنات را لایه روبی کند ، همه باید مشارکت می کردند تا آب رسانی معیشتشان را تامین کند. بنه نیز قواعد و سلسله مراتب خود را داشت با این که در آن تقسیم کار و منافع عادلانه نبود، اما همه افراد تحت بنه حتی ضعیف ترین ها نیز تحت حمایت بوده و بنه یک تامین اجتماعی و اقتصادی برای افراد داشت که بعد از اصلاحات ارضی به دلیل خودمحوری و گسست روابط و شبکه های ارتباطی از دست رفت.
از 1326 تا 1336 کم کم دریلهای چاه کنی و ماشین آلات مختلف بدون تشریفات گمرکی تحت عنوان فناوری وارد ایران شد. این ابزار ابتدا برای دهقانان ایرانی جذاب نبود و از آن استقبال نشد اما کم کم جای خود را باز کرد. نکته مهم و قابل توجه و تامل این است که ورود فناوری آب مانند بقیه فناوری ها در ایران با مساله تاخر فرهنگی روبرو شد. تاخر فرهنگی یعنی ورود تکنولوژی بدون آمادگی جامعه برای پذیرش آن. این مساله باعث شد که کل آینده آبهای زیرزمینی در ایران به خطر بیفتد.
با کشف این مساله که با دریلهای چاه کنی و پمپهای آب به راحتی می توان به آبهای زیر زمینی دست یافت موجب شد که قداست و ارزش آب کمرنگ شده و آب که پیش از این با فرهنگ و جامعه رابطه و پیوند محکم و مسئولانه ای داشت کم کم گسسته شود و موجب تغییر نگرش «مشارکتی» به «هرکسی برای خود» شده و آب و آبیاری که امر اجتماعی و فرهنگی مبتنی بر مشارکت و مسئولیت پذیری و کنشی برای منافع جمعی بود، به امری فردی و سودجویی فردی تبدیل و پیوند محکم و مسئولانه آب و مردم گسسته شد.
از همین زمان امور آب از دست جامعه محلی و خردجمعی حاکم بر آن خارج شده و به دست دولت و مدیریت انحصاری مهندسان افتاد. در نتیجه رویکرد اجتماعی آب حذف و ارتباط انسانی آن با جامعه نادیده گرفته شد. سلطه نگرش سازه سازان بر نگرشهای اجتماعی نیر غلبه کرده و سیستم های اجتماعی و وفاق مبتنی بر آب فروپاشیده و فراموش شدند.
به دلیل یک بعدی شدن مدیریت آب و حذف مشارکت مردم و سوادآبی از نظام حکمرانی آب نه تنها بهره برداران بی سواد و کم سواد؛ بلکه حتی نظریه پردازان اقتصادی و سیاستمداران هم پنداشتند که منابع آب نامحدود است و از این رو علاوه بر نفوذ نگرشهای غلط درباره آبهای زیرزمینی؛ تدوین قوانین جدید نیز تحت تاثیر تکنولوژی جدید قرار گرفت. سیاستگذاران با این نگرش کاملا اشتباه بار توسعه کشور را بر دوش ناتوان کشاورزی و منابع محدود آب کشور نیمه خشک ایران گذاشته و به برداشت بیشتر تشویق می نمودند. در مجموع این عوامل موجب شد که بیش از پیش پیوند اجتماعی و فرهنگی میان مردم و آب را قطع گردد.
در سیاستگذاری جدید سیستم مشارکتی کاملا حذف و سیستم دستوری جایگزین شد. سدسازی سیاست اصلی و ابخوانها و آب‌های زیرزمینی به حاشیه رانده شد. این سیاست و پیامدهای آن تا کنون ادامه داشته وضعیت آبخوانها و آب‌های زیرزمینی به وضعیت بحرانی رسیده است. با این حال هنوز سدسازی سیاست اصلی حکمرانی آب است و آب‌های زیرزمینی همچنان در حاشیه مانده، هرچند در آینده ای نچندان دور همه مردمی که در تصمیم‌گیری‌های فاجعه بار مداخله ای نداشته اند نیز با فجایع ناشی از آن از جمله تنش آبی فراگیر و فرونشست زمین دست و پنجه نرم خواهند کرد./ مهتا بذرافکن

🆔 @RuralWomenIssues 👩‍🌾