دیدگاه
حاضرند زباله را دفن کنند؛ اما به ما ندهند
منتشر شده
1 سال پیشدر

بررسی مشکلات و سنگ اندازی های پیشروی فعالان حوزه تفکیک پسماند در گفتوگو با یکی از فعالان
سیاست های اصلاحی در حوزه مدیریت پسماند یکی از ناکارآمدترین سیاست های مدیریت شهری طی سال های گذشته تاکنون بوده است. عمده شهرداری شهرهای بزرگ در این عرصه کمیتشان میلنگد و نتوانسته اند سازوکاری مناسب برای هرکدام از مراحل جمع آوری، تفکیک و دفن و تبدیل پسماندها داشته باشند. هنوز حجم عظیمی از زباله در شهرهای بزرگ با تأخیر، در شرایط غیربهداشتی جمع آوری میشوند و به مراکز دفن میروند و دفن غیربهداشتی و مخلوط و تلنبارشدن، یکی از اصل یترین راهکارهای شهردار یهای شهرهای بزرگ است. رویکردی که در برخی از شهرها مانند سراوان در گیلان به یک معضل جدی و حیاتی در چند دهه تبدیل شده است. روزانه بین ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ هزار تن زباله در شهرهای کوچک تا شهرهای بزرگی مانند تهران تولید میشود که بدون استفاده از قابلیت ها در ابتدایی ترین شکل به محله ای دفن میرسند و زیر خروارها خاک دفن میشوند. سلول دفن بهداشتی را که در تهران از چند سال قبل ایجاد شده، چند شهر دارند؟ فیلتر زباله سوزها چند وقت یک بار تعویض میشود؟ تولید کود و کمپوست یا تولید برق از زباله های تر چقدر صرفه اقتصادی دارد و به عنوان یک مسیر درآمد پایدار شهر چقدر دنبال میشود؟ و مهمتر اینکه چرا بعد از این همه سال هنوز متولیان این حوزه از شهرداری و محیط زیست و وزارت کشور و سازمان شهرداری ها گرفته تا علوم پزشکی و بیمارستانها و سرمایه گذار و پیمانکار بخش خصوصی با هم هماهنگ نیستند و هرکدام ساز خودشان را میزنند؟
گفتن ندارد که زباله یکی از ظرفیت های خوب درآمدزایی و استفاده بهینه برای شهر است و در تمام دنیا تلاش شده تا این عامل تهدید را به فرصت هایی با درآمدهای پایدار تبدیل کنند. آنچه در شهرهای ایران در حوزه پسماند شاهد هستیم، سیستمی معیوب و محدود از ماشین آلات جمع آوری و کارکنانی ناراضی در یک سو و پیمانکاران و دست اندرکارانی پیدا و پنهان در شهرداری و بیرون از آن از سوی دیگر است. چندین دهه است که در میانه عدم شکل گیری یک سیستم کارآمد و با صرفه اقتصادی برای جمع آوری پسماند شهری فرصت طلبانی به صورت غیرمجاز یا با مجوزهای شهرداری، سیستم جمع آوری و تفکیک پسماند خشک شهرها را با استثمار افراد نیازمند یا مهاجران غیرقانونی افغان به دست گرفت هاند. شاید آمار دقیقی از درآمد این مخازن مشمئزکننده و متعفنی که سریع از کنار آن م یگذریم وجود نداشته باشد اما برخی دست اندرکاران این چرخه میگویند چرخش مالی این حوزه صدها میلیارد تومان است که حتما بخش زیادی از آنها به شهرداری ها و پیمانکارانشان یا افراد مرتبط با آنها برمیگردد. قسمت ناراحت کننده ماجرا اینجاست که این پول به چرخه شهر و تأمین نیازهای آن هم برنمیگردد که اگر ای نگونه بود، در همه این سال ها شاهد خودکفایی شرکت های پسماند در بودجه هایشان و نوسازی ناوگان و بسیاری اتفاقات جدید در این عرصه میبودیم. در این میان برخی اقدامات شهرداری ها برای اصلاح شرایط و بهره بیشتر از این سرمایه ارزشمند شهری هم دچار مشکلات فراوان است که نمونه های متوقف و روی هوا مانده بسیاری از این پروژه ها را در شهرهای مختلف بارها دید هایم. راه اندازی سایت پیرولیز و اورهال کارخانه کمپوست شهر کرج و تولید محصولی ارزشمند از میان هزاران تن نایلون و پلاستیک یکی از این اتفاقات خوب در شهر کرج بوده که متأسفانه چند سالی است متوقف مانده و با این توقف سالانه حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان در جیب سوءاستفاد هکنندگان تفکیک غیرمجاز در البرز میریزد.
با محمد چایلو، مدیر سایت پیرولیز و بیوکمپوست کرج، درباره تلاشی که در چند سال اخیر برای راه اندازی و فعال نگه داشتن این مجموعه و سنگ اندازی هایی که وجود داشته صحبت کردم که از این گفتوگو میتوان متوجه شد که ایراد کار موضوعی بسیار ساده و قابل حل است، اما همچنان این وضعیت ادامه دارد. سایت پیرولیز زباله (آتشکافت – تقطیر تخریبی) کرج از سال ۹۴ شروع به کار کرده اما در این سالها چندین مرحله را از سر گذرانده و هنوز به نقطه مطلوب نرسیده و متوقف مانده است. چایلو با بیان اینکه سایت پیرولیز کرج اولین و تنها سایت پیرولیز کشور بوده که در کرج راه اندازی شده، توضیح میدهد: در این سایت همه نایلون ها و پلاستیک های خطوط مختلف جدا و در این خط به هیدروکربن (نوعی مکمل سوختی) تبدیل میشود که برای سوخت پتروشیمی ها و کوره ها از آن استفاده میشود. او با تأکید بر اینکه یکی از معدود شرکت های فعال در این زمینه هستیم که سرمایه گذاری قابل توجهی در این زمینه کرده ایم، افزود: این مجموعه در حال حاضر ظرفیت روزانه ۴۰ تا ۵۰ تن را دارد و به این ترتیب از دفن روزانه ۵۰ تن نایلون جلوگیری میشود اما متأسفانه در مسیر اجرای این پروژه سن گاندازی زیادی صورت گرفته است. همان ابتدای کار و پس از اجرای کار برای پروانه بهره برداری مشکلات زیادی داشتیم و چند ایراد را به ما وارد میکردند و در نهایت در سال ۹۸ بالاخره پروانه بهره برداری را گرفتیم و اجازه فعالیت از سازمان محیط زیست و صنعت و معدن را دریافت کردیم. این کارآفرین در حوزه پسماند در توضیح بیشتر گفت: مشکل اصلی این بود که مواد اولیه یعنی زباله مخلوط یا نایلون جدا شده را به ما تحویل نمیدادند و کارخانه کمپوستی که آنجا قرار داشت حاضر بود هزاران تن نایلون را دفن کند اما آن را به ما ندهند. با پیمانکاران کمپوست شهرداری کرج مشکلات زیادی داشتیم و در زمانی هم که پیمانکار کمپوست با شهرداری اختلاف پیدا کرد و کارخانه تعطیل شد، عملا کار ما هم متوقف شد و دو سال و نیم تعطیل بودیم. او گفت: پس از این شرایط به این نتیجه رسیدیم که خودمان کارخانه کمپوست را راه اندازی کنیم تا مواد اولیه را هم در اختیار داشته باشیم و به این ترتیب وارد مناقصه شدیم. آنها از ما چند خواسته داشتند و در مقابل ما هم مطالباتی داشتیم؛ از جمله تعهدات ما اورهال کارخانه کمپوست و تولید کود کمپوست بود که انجام دادیم اما آنها در مقابل به
تعهداتشان عمل نکردند. در این مدت که کارخانه کمپوست در دست پیمانکار دیگری بود، زباله ها را به نام کود کمپوست زیر خاک دفن میکردند و زمانی که با ما قرارداد بسته شد، بیش از شش هزار ماشین زباله دپوشده را تحویل دادند. چایلو در ادامه گفت وقتی کارخانه کمپوست را در اختیار گرفتیم، حدود ۱۳ میلیارد تومان هزینه کردیم تا دوباره زنده شود و در نهایت کارمان را برای تولید کمپوست شروع کردیم و بهترین نوع کود کمپوست را در کشور تولید کردیم که مشتر یهای زیادی داشتیم و ثبت اختراع بابت نوع کود تولیدیمان داریم که حرف اول را در کشور م یزند. همه امور به خوبی پیش میرفت تا اینکه پس از یک سال و نیم به علت اشکالات غیرواقعی که وارد کردند، کارخانه کمپوست و پیرولیز از آبان ۱۴۰۰ تعطیل است و یک اختلاف حقوقی بین ما وجود دارد و در همه این مدت زباله ها همه دفن میشود. او درباره دلیل عدم همکاری پیمانکار یا شهرداری با این پروژه گفت: پیمانکار تفکیک شهرداری اجازه نمیداد برای جداکردن نایلون اقدام کنیم و خودشان هم این کار را نمیکردند. واقعیت این است که بسیاری از این پیمانکاران اطلاعات ندارند و نمیدانند این روند چطور است. در عین حال تولید کود صرفه اقتصادی برای این پیمانکاران ندارد و به همین دلیل پیمانکاران فقط به دنبال تفکیک و فروش ضایعات هستند و به اسم درس تکردن کود آنها را فقط زیر خاک دپو میکنند. این کارآفرین در حوزه پسماند میگوید برای کارخانه پیرولیز بیش از ۲۵ میلیارد تومان و برای اورهال کارخانه کمپوست هم حدود ۱۳ میلیارد هزینه شده است که قرار بود در مدت ۶۰ ماه این هزین هها برگردانده شود که عملا این روند اجرا نشد. او افزود: قرار بود در بخش تفکیک و بازیافت روزانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ تن زباله به ما تحویل بدهند تا امکان تفکیک ۱۰٫۵ درصد را داشته باشیم اما عملا شهرداری با دادن اجازه برداشت از مخازن سطح شهر به همه پیمانکاران چرخی چیزی برای ما باقی نگذاشت و تفکیک ما به زیر یک درصد رسید و عملا دستمان خالی بود.
چایلو افزود: هرکدام از این پیمانکاران چرخی یک منطقه از شهر را از شهرداری به مبالغی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون اجاره ماهانه کرده بودند و منافعشان در فعالیت همین افراد چرخی و وانتی است و میتوان گفت به ازای هر مخزن زباله دو نفر چرخی وجود دارد؛ در این شرایط که همه زباله از همان مخزن تفکیک میشود، دیگر چیزی جز زباله تر برای کارخانه ما نمیماند و دیگر چرخ کارخانه پیرولیز نمیچرخد. به این ترتیب اصل سرمایه گذاری که ما در این کارخانه داشتیم برنمیگردد و تماما ضرر کرده ایم. او با تأکید بر اینکه عامل پایداری و ادامه فعالیت این افراد چرخی در جمع آوری پسماند شهری همین عملکرد شهرداری است که با همین واگذاری حداقل سه میلیارد تومان ماهانه درآمد از پسماند مناطق خود دارد، افزود: من متخصص این حوزه هستم و دکترای کارآفرینی دارم و در این حوزه با سرمایه گذاری تلاش کردم همکاری کنیم اما متأسفانه از سمت مقابل همکاری وجود ندارد و پای فشار و نفوذ افرادی که در این چرخه هستند و منفعت زیادی دارند در میان است و نمیگذارد این روند مفید برای شهر به نتیجه برسد. او با بیان اینکه به خاطر شهر و حتی سرمایه گذاری خودمان دلمان میسوزد که این همه زحمت کشید هایم و در این مدت پیگیر کار بود هایم و افزود: از دفتر استاندار تا امام جمعه و سایر مسئولان استانی همه در جریان کار ما هستند اما عملا کسی قدمی برنمیدارد. ما این امکان و سفارش را در استانهای دیگر داریم و در همین استان همسایه یعنی قزوین درخواست کار داریم اما دلمان میسوزد که در شهر خودمان نمیتوانیم کار کنیم. چایلو میگوید آنها حتی زباله سوزهایی را برای زبالههای ویژه و بیمارستانی خریداری کرد هاند که فیلترهای مناسب را هم دارد اما شهرداری و علوم پزشکی و محیط زیست برای فعال کردن آنها همکاری نکرده اند و همچنان ترجیح میدهند این زباله ها را غیربهداشتی دفن کنند.
منبع: روزنامه شرق 28 خرداد صفحه 6 و 7
ما را در شبکه های مجازی جمعیت زنان و جوانان حافظ محیط زیست و جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست گیلان دنبال کنید

شاید دوست داشته باشید

21 نوامبر روزجهانی شیلات است. تغییرات آب و هوایی و صید بی رویه و آلودگی شدید باعث شده که دریاها و اقیانوسها که سهم عمده ای در امنیت غذایی جهانی دارند با مخاطره شدید تنوع زیستی و کاهش ذخائر مواجه شوند.
آبزی پروری و ماهیگیری در مقایسه معیشتی در جنگلهای مانگرو یکی از مهمترین محورهای پایداری زیست دریایی است. در این بخش نیز زنان که در جوامع مبتنی بر شیلات در تمام مراحل تولید، فرآوری و توزیع ماهی حضور دارند با تبعیض جنسیتی مواجهند. اما پژوهش ها نشان داده که زنان همتی بلند در حفظ اکوسیستمهای آبی در مناطق روستایی و ساحلی دارند.
هرچند زنان از اقتصادهای شیلاتی حذف شده اند اما نقش برجسته ای دراین حوزه جهان ایفا می کنند. در ایران نیز زنان تنها در بخش فرآوری و به صورت فصلی در کارگاهها حضور دارند فرصتهای ماهیگیری برای زنان بسیار محدود است.
یکی از اهداف مهم توسعه پایدار توانمندسازی زنان ساحل نشین برای تنوع بخشی به معیشت است.
🆔@RuralWomenIssues

جولیا هیل معروف به پروانه، فعال محیط زیست است که در اعتراض به طرح کمپانیهای تولید چوب، برای قطع درختان جنگل سرخ کالیفرنیا، بیشتر از دو سال بر روی یکی از درختان زندگی کرد و حاضر به پایین آمدن نشد.
او یک درخت ۱۵۰۰ ساله به ارتفاع ۵۵ متر را انتخاب کرد و نام آن درخت را لونا گذاشته بود. جولیا مدت ۷۳۸ روز، از تاریخ ۱۰ سپتامبر ۱۹۹۷ تا ۱۸ دسامبر ۱۹۹۹ بالای درخت زندگی کرد و جان خودش را با جان لونا پیوند زد، جولیا هیل سرانجام با دریافت تعهد مبنی بر عدم قطع درختان، زندگی جنگلی خودش را خاتمه داد و به جامعه بازگشت.
او در این مدت به ندرت کف پاهایش را میشست چون شیرهٔ لونا باعث میشد پاهایش بهتر به ساقهها بچسبد. جولیا بوسیله انرژی خورشید باطری تلفن همراهش را شارژ میکرد تا با رسانهها مصاحبه کند. سایر فعالین به او غذا می رساندند و او بوسیله یک چراغ کوچک آشپزی میکرد. جولیا در طی این مدت هوای بسیار سرد زمستان، بارانهای شدید و بادهای تا سرعت ۶۴ کیلومتر و همچنین آزار و اذیت بوسیله پرواز هلیکوپتر بالای سر لونا و محاصره ده روزه توسط یک شرکت خصوصی امنیتی را تجربه کرد.
جولیا هیل با وجود مزاحمت های شرکت چوب بری و سختی و ناممکن به نظر رسیدن زندگی درجنگل آنهم روی درخت با این بلندی، نشان داد، انسانی که ارزش های مشخصی در زندگی خود انتخاب می کند، می تواند با توجه و حس عمیق تاثیر گذار شود.
جولبا از کودکی با طبیعت آشنا و رفیق شد. پدرش، مبلغ مذهبی بود، به همین دلیل او و خانوادهاش مدام درحال سفر بودند؛ از این شهر، به آن شهر، از این روستا به آن روستا. آنها در تمام سالهای زندگیِ سفریشان، در یک کاروان زندگی میکردند و به طبیعت خیلی نزدیک بودند چون به دلیل شیوه خاص زیستشان فهمیده بودند طبیعت، خانه شان است و چاره ای ندارند جز احترام به آن. در سفری به جنگل، پروانه ها به سوی جولیا می آیند، روی دستش می نشینند و مدت زیادی از او جدا نمیشوند. این اتفاق برای دخترک، نشانه ای می شود؛ طبیعت آمده توی دستهایش، طبیعت به او اعتماد دارد. از آن به بعد، جولیای 10ساله بیشتر از قبل به حمایت و مراقبت از محیط اطرافش حساس میشود. اسمش را هم از «جولیا لوران هیل» به «جولیا باترفلای [به معنی پروانه] هیل» تغییر میدهد. مهمترین فعالیتهای جولیا بعد از جان به دربردن از یک سانحه رانندگی شروع میشود. 22سالگی، زمانی است که او از تصادفی سخت زنده بیرون میآید و بعدش راه میافتد توی جاده های کالیفرنیا تا مراقب جنگلها باشد. در یکی از این گشت زنیها جولیا تصمیم عجیب و مهمی میگیرد؛ او متوجه میشود یک شرکت راهسازی تصمیم به پاک تراشی (کندن درختان طوری که هیچ ریشهای در زمین باقی نماند) تعدادی از جنگلها کردهاست. «لونا»، درخت 1500ساله 55متری درمعرض خطر را انتخاب می کند، از درخت بالا میرود، آنجا میماند و رسالت بزرگ زندگی اش را به انجام می رساند.
جولیا هیل در کتاب میراث لونا، داستان یک درخت، یک زن و مبارزهای برای حفظ جنگل سرخ را به تفضیل شرح داده است. او از مردم دعوت میکند تا از وضع اسفناک جنگلهای باستانی و دیگر مسائل زیست محیطی آگاهی حاصل کنند.
داستان زندگی جولیا هیل به ما می آموزد که هر یک از انسان ها چگونه می توانند نسبت به مسایل زیست محیطی حساس باشند و در حفظ میراث طبیعی تاثیر گذار. کافی است لحظه ای به ذخایر طبیعی خود یعنی جنگل هیرکانی توجه کنیم و عمق فاجعه را با نابودی این درختان حس کنیم.🥺🥺
دیدگاه
حذف سیستم مشارکتی و جایگزینی سیستم دستوری در سیاست گذاری منابع آبی(آب های زیرزمینی از شکوه تا افول)
منتشر شده
1 ماه پیشدر
نوامبر 2, 2023
آبهای زیرزمینی از شکوه تا افول
عامل آب و آبیاری یکی از اصلی ترین کلیدهای فهم و درک جامعه روستایی ایران است. نظام آبیاری مجموعه از روابط تولیدی و اجتماعی پیچیده ای در روستاها رقم زده که تا به امروز نیز ادامه دارد. مطالعه تاریخ اجتماعی ایران نشان میدهد که انواع مالکیت تا قبل از اصلاحات ارضی شبکه پیچیده ای از روابط ایجاد کرده و تفاوتهای زیادی در عرف با هم داشتند، اما در همه این روابط « آب» محور وفاق اجتماعی و سازگاری مردم بوده و آنها با آب پیوند عاطفی و اجتماعی داشتند که آنها را برای ادامه حیات دور هم جمع کرده و با مشارکت جمعی مبتنی بر آب روزگار می گذراندند.
سیستم بنه یکی از قابل توجه ترین این وفاق اجتماعی و مشارکت اقتصادی بود. بنه یک نوع سازگاری با اقلیم و کم آبی در شرایط سخت فلات کم آب ایران بود ه و بیشتر در شرق ایران گسترش داشت.
مثلا سیستم بنه مبتنی بر مشارکت، همکاری و تنیدگی فرهنگی و خویشاوندی بود و سازگاری با کم آبی ایجاب می کرد که چنین سازماندهی شکل گیرد. چرا که نظام آبیاری طوری بود که به دلیل عدم دسترسی به فناوری هایی که آب را را راحت به مزارع برساند یا قنات را لایه روبی کند ، همه باید مشارکت می کردند تا آب رسانی معیشتشان را تامین کند. بنه نیز قواعد و سلسله مراتب خود را داشت با این که در آن تقسیم کار و منافع عادلانه نبود، اما همه افراد تحت بنه حتی ضعیف ترین ها نیز تحت حمایت بوده و بنه یک تامین اجتماعی و اقتصادی برای افراد داشت که بعد از اصلاحات ارضی به دلیل خودمحوری و گسست روابط و شبکه های ارتباطی از دست رفت.
از 1326 تا 1336 کم کم دریلهای چاه کنی و ماشین آلات مختلف بدون تشریفات گمرکی تحت عنوان فناوری وارد ایران شد. این ابزار ابتدا برای دهقانان ایرانی جذاب نبود و از آن استقبال نشد اما کم کم جای خود را باز کرد. نکته مهم و قابل توجه و تامل این است که ورود فناوری آب مانند بقیه فناوری ها در ایران با مساله تاخر فرهنگی روبرو شد. تاخر فرهنگی یعنی ورود تکنولوژی بدون آمادگی جامعه برای پذیرش آن. این مساله باعث شد که کل آینده آبهای زیرزمینی در ایران به خطر بیفتد.
با کشف این مساله که با دریلهای چاه کنی و پمپهای آب به راحتی می توان به آبهای زیر زمینی دست یافت موجب شد که قداست و ارزش آب کمرنگ شده و آب که پیش از این با فرهنگ و جامعه رابطه و پیوند محکم و مسئولانه ای داشت کم کم گسسته شود و موجب تغییر نگرش «مشارکتی» به «هرکسی برای خود» شده و آب و آبیاری که امر اجتماعی و فرهنگی مبتنی بر مشارکت و مسئولیت پذیری و کنشی برای منافع جمعی بود، به امری فردی و سودجویی فردی تبدیل و پیوند محکم و مسئولانه آب و مردم گسسته شد.
از همین زمان امور آب از دست جامعه محلی و خردجمعی حاکم بر آن خارج شده و به دست دولت و مدیریت انحصاری مهندسان افتاد. در نتیجه رویکرد اجتماعی آب حذف و ارتباط انسانی آن با جامعه نادیده گرفته شد. سلطه نگرش سازه سازان بر نگرشهای اجتماعی نیر غلبه کرده و سیستم های اجتماعی و وفاق مبتنی بر آب فروپاشیده و فراموش شدند.
به دلیل یک بعدی شدن مدیریت آب و حذف مشارکت مردم و سوادآبی از نظام حکمرانی آب نه تنها بهره برداران بی سواد و کم سواد؛ بلکه حتی نظریه پردازان اقتصادی و سیاستمداران هم پنداشتند که منابع آب نامحدود است و از این رو علاوه بر نفوذ نگرشهای غلط درباره آبهای زیرزمینی؛ تدوین قوانین جدید نیز تحت تاثیر تکنولوژی جدید قرار گرفت. سیاستگذاران با این نگرش کاملا اشتباه بار توسعه کشور را بر دوش ناتوان کشاورزی و منابع محدود آب کشور نیمه خشک ایران گذاشته و به برداشت بیشتر تشویق می نمودند. در مجموع این عوامل موجب شد که بیش از پیش پیوند اجتماعی و فرهنگی میان مردم و آب را قطع گردد.
در سیاستگذاری جدید سیستم مشارکتی کاملا حذف و سیستم دستوری جایگزین شد. سدسازی سیاست اصلی و ابخوانها و آبهای زیرزمینی به حاشیه رانده شد. این سیاست و پیامدهای آن تا کنون ادامه داشته وضعیت آبخوانها و آبهای زیرزمینی به وضعیت بحرانی رسیده است. با این حال هنوز سدسازی سیاست اصلی حکمرانی آب است و آبهای زیرزمینی همچنان در حاشیه مانده، هرچند در آینده ای نچندان دور همه مردمی که در تصمیمگیریهای فاجعه بار مداخله ای نداشته اند نیز با فجایع ناشی از آن از جمله تنش آبی فراگیر و فرونشست زمین دست و پنجه نرم خواهند کرد./ مهتا بذرافکن
🆔 @RuralWomenIssues 👩🌾

جلسه جمعيت زنان و جوانان حافظ محيط زيست رضوانشهر

برنامه آموزشی کمیته فرهنگی ۱۴۰۲/۸/۳۰

روز جهانی شیلات

جولیا از درخت پایین آمد(۱۹۹۷-۱۹۹۹)

گردهمایی کتابخوانی کمیته فرهنگی جمعیت زنان و جوانان حافظ محیط زیست گیلان
اخبار جمعیت
- اخبار جمعیت6 سال پیش
جلسه کتابخوانی و بررسی معضلات شهرستان رضوانشهر
- اخبار جمعیت8 سال پیش
مدرسه سبز کوثر به مناسبت هفته منابع طبیعی و روز درختکاری برگزار کرد
- اخبار جمعیت8 سال پیش
حضور جمعیت در جشنواره سلامت در مدرسه آذر بهنیا
- فعالیت جمعیت6 سال پیش
ویژه برنامه روز جهانی زمین پاک در مدرسه کوثر
- اخبار جمعیت7 سال پیش
همیارانِ طبیعتِ مدرسه ی حمزه رفعتی انتخاب شدند
- اخبار جمعیت6 سال پیش
تشکیل جلسه اعضای دفتر نمایندگی جمعیت زنان و جوانان حافظ محیط زیست رضوانشهر
- فعالیت جمعیت6 سال پیش
برنامه روز جهانی زمین پاک در مدرسه شهید نجات الهی
- اخبار جمعیت5 سال پیش
گزارش تصویری اولین برنامه “یکشنبه های سبز” در پارک توحید رشت